Maska Tajnego Stowarzyszenia Ngui

Przedstawiona powyżej maska była częścią rytuałów Tajnego Stowarzyszenia Ngui. Ngui (także Ngil lub Ngi) to kult oczyszczającego ognia i personifikacja samej mocy ognia – symbolizowany przez goryla. „Ngui“ oznacza równieże goryl w języku Fang.
Czaszka goryla została przymocowana do hełmu wykonanego w postaci kosza z rattanu i ozdobiona szklanymi koralikami, modligroszkiem i muszlami porcelanek. Oczodoły czaszki pokryto wiórkami sandałowca i w każdym z nich osadzono dużą muszlę porcelanki. Na potylicy umieszczono wyrzeźbioną z mistrzowską doskonałością drewnianą figurę małpy. Otwór gębowy małpy wypełniony jest również czerwonymi wiórkami sandałowca. Na jej plecach znajduje się prostokątna nisza podobnie pokryta wiórkami, która przypuszczalnie podczas ceremonii wypełniona była magicznymi składnikami. We wnętrzu hełmu/kosza przymocowana jest poduszka z traw, co pozwala na bardzo wygodne osadzenie maski na głowie. Rzeźba oraz częściowo czaszka i kosz pokryte są obficie czarno–brązową patyną ofiarną (krew itp.).
Tego typu bogato zdobione maski hełmowe z czaszką goryla są ciągle mało znanymi unikatami. Szczególnie prawdziwe czaszki, które używane były wyłącznie przez Bulu–Fong, są wyjątkową rzadkością.

Bulu, czasami pisane również jako Boulou, jest jedną z kilku spokrewnionych ze sobą grup etnicznych zamieszkujących zalesiony, południowo–środkowy region Kamerunu, kontynentalną Gwineę Równikową oraz północny Gabon. Wspólnie ludy te określane są jako Fang. Nazwa Bulu to nieściśle zdefiniowane określenie dla jednej z trzech głównych podgrup Fangów, natomiast Fong jest jednym z plemion Bulu.
Tajne Stowarzyszenie Ngui (także Ngil lub Ngi) znane jest również jako Stowarzyszenie Goryla, ponieważ jego członkowie podczas ceremonii używali masek goryli. Tylko Fongowie wykorzystywali do tego celu masek z prawdziwymi czaszkami, przy czym goryl czczony jest przez nich jako święte zwierzę (bóstwo ognia). Pozostałe grupy etniczne Fangów podczas ceremonii Stowarzyszenia Goryla używały stylizowanych, drewnianych masek, takich jak słynna biała maska Fangów – Ngil: WIKIPEDIA albo LUEBECKER MUSEEN.
Tajne Stowarzyszenie Ngui działało przypuszczalnie już od wielu wieków. Jako stróż prawa i moralności ingerowało we wszelkie zwyczaje i główne aspekty życia społecznego, karało wykroczenia i chroniło przed czarami i złymi duchami. Czasami członkowie tego zrzeszenia posiadali większą władzę niż niejeden wódz lub król. Łatwo sobie wyobrazić, że taka tajna organizacja pod znakiem „Świętego Goryla“ była cierniem w oku mocarstw kolonialnych i konsekwentnie zwalczana. W 1910 roku francuska administracja kolonialna zdelegalizowała Stowarzyszenie Ngui i zabroniła związanych z nią obrzędów.
Na krótko przed tym, w latach 1907–1909 niemiecki etnolog Günther Tessmann, na zlecenie Muzeum Etnologicznego w Lubece, poprowadził wyprawę do południowego Kamerunu i Gwinei Równikowej, aby zbadać grupę etniczną Pangwe (obecnie znaną jako Fang). Opublikowany w 1913 roku raport z tej wyprawy stanowi obszerną analizę kultury Pangwe (Fang) i jest głównym dziełem Tessmann'a, w którym po raz pierwszy i ostatni opisał Stowarzyszenie Ngui. Tessmann zamierzał później pogłębić swoją wiedzę na temat Tajnego Stowarzyszenia Goryla i w 1910 roku ponownie poszukiwał go w dżungli Kamerunu, jednak bezskutecznie. Od tego czasu wszelkie ślady dotyczące Stowarzyszenia zniknęły, a jego kult uznano za wymarły.
Jednak, jeśli czegoś nie można znaleźć, nie oznacza to wcale, że to coś nie istnieje – szczególnie jeśli jest to utrzymywane w tajemnicy. Doskonałym przykładem jest Tajne Stowarzyszenie Ngui, które zostało ponownie odkryte jako w pełni funkcjonujący i nienaruszony kult, całe stulecie później.
Etnograf i fotograf Henning Christoph odkrył na nowo jedno z tych Tajnych Stowarzyszeń w lasach południowo–zachodniego Kamerunu w 2008 roku. Christoph zapisał w swoim pamiętniku: „Z etnologicznego punktu widzenia natrafiłem na sensację. Jako pierwszemu badaczowi udało mi się uczestniczyć w ceremonii uważanej od stu lat za wymarłą i która nie została jeszcze udokumentowana, oraz zrobić zdjęcia z obchodów. Tym samym udało mi się stworzyć jedyny dowód na to, że to Tajne Stowarzyszenie istniało i nadal istnieje“.
Tak jak wcześniej opisał to Tessmann, rownież ponownie odkryte Stowarzyszenie Ngui ingeruje w życie Fongów chroniąc lub – zazwyczaj – karząc i jest przez nich postrzegane jako budzący strach strażnik moralności oraz nadzorca boskiego prawa. Najważniejszą jednak rolą Ngui jest walka z czarami i złymi duchami. Rytuały odbywają się zarówno w tajnych spotkaniach członków Stowarzyszenia, jak i publicznie. W rytuałach publicznych zazwyczaj trudno jest określić, kto spełnia jaką funkcję. Odkryte ponownie Tajne Stowarzyszenie Ngui plemienia Bulu–Fong działa w bardzo ograniczonym obszarze, obejmującym jedynie około 30 wiosek.

W celu określenia wieku drewna użytego do tej maski, przeprowadzono w laboratorium MUSEO d'ARTE E SCIENZA (Muzeum Sztuki i Nauki) w Mediolanie analizę naukową i datowanie za pomocą spektroskopii podczerwieni. Do pobrania próbek wywiercono dwa małe otwory w figurze małpy, które następnie fachowo zamaskowano. Wiek obiektu został określony na około rok 1970, co potwierdza, że Kult Ngui nigdy faktycznie nie wymarł i Tajne Stowarzyszenie działało w ukryciu od dziesięcioleci.

Niektóre ze starych masek Tajnego Stowarzyszenia Ngui zostały powierzone Henning'owi Christoph'owi przez wodza Bulu–Fong Ngba na krótko przed jego śmiercią. Wódz Ngba oznajmił z wyraźnym smutkiem „Fongowie nie mają już czarownic lecz Jezusa Chrystusa”. Jedynym warunkiem jaki Ngba postawił w zamian za powierzone obiekty, było dawanie świadectwa o kulturze i przodkach szczepu Fong.
Podobne eksponaty do prezentowanej tutaj maski, znajdują się obecnie w kolekcji Henning'a Christoph'a w niemieckim Muzeum SOUL OF AFRICA w Essen. Kilka zdjęć podobnych masek można również znaleźć w publikacjach „Spiritualités africaines” i „Secrets des rituels africains” autorstwa Henning'a Christoph'a, Markus'a Matzel'a i Philipp'a Schiemann'a. Kultowe obiekty Bulu–Fong nigdy wcześniej nie były przedstawiane w książkach, dlatego powyższe publikacje oferują ekskluzywną możliwość obejrzenia porównywalnych artefaktów.
 
Z powodu braku autoryzacji nie mogę publicznie zaprezentować zdjęć z kolekcji Henning'a Christoph'a. Jeśli jesteś zainteresowany, proszę o przesłanie zapytania e–mailowego.